แนวความคิดในการกำหนดระบบแรงจูงใจในระบบประเมินผลฯ
เพื่อให้รัฐวิสาหกิจมีกำลังใจในการพัฒนาประสิทธิภาพการทำงาน คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2538 อนุมัติระบบแรงจูงใจที่สะท้อนระดับผลงาน กล่าวคือ ให้ค่าตอบแทนเพิ่มขึ้นเมื่อผลงานดี และให้ค่าตอบแทนลดลงเมื่อผลงานตกต่ำลง ซึ่งเป็นหลักการของระบบแรงจูงใจเช่นเดียวกับภาคเอกชน ตลอดจนได้ผ่อนคลายกฎระเบียบของกระทรวงการคลังเป็นการทั่วไปให้รัฐวิสาหกิจที่เข้าระบบประเมินผลฯ และผ่อนคลายกฎระเบียบเพิ่มเติมเมื่อมีผลงานในระดับ “ดีขึ้น” ขึ้นไป

 ระบบแรงจูงใจในระบบประเมินผลฯ ประกอบด้วยระบบ ดังนี้
1. ระบบโบนัสพนักงาน ลูกจ้างรัฐวิสาหกิจ
2. ระบบโบนัสคณะกรรมการรัฐวิสาหกิจ
3. ระบบการประกาศจัดอันดับผลงานจริงของรัฐวิสาหกิจประจำปี
4. ระบบการให้ความอิสระในการบริหารงาน
5. ระบบการกำหนดวงเงินเลื่อนขั้นเงินเดือนค่าจ้างประจำปี (ยกเลิกโดยมติคณะกรรมการกำกับ
นโยบายด้านรัฐวิสาหกิจ ในคราวประชุมครั้งที่ 9/2543 เมื่อวันที่ 29 ธันวาคม 2543 )

 การกำหนดระบบแรงจูงใจโดยแบ่งประเภทรัฐวิสาหกิจออกเป็น 4 ประเภท คือ
ประเภทที่ 1 รัฐวิสาหกิจที่ต้องแข่งขันกับภาคเอกชนและได้รับการแปรรูปไปบางส่วน แล้วด้วยการกระจายหุ้นไปในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย
ประเภทที่ 2 รัฐวิสาหกิจประเภทผูกขาดโดยธรรมชาติ (Natural Monopoly) และมี เป้าหมายในการแปรรูปในระยะยาว
ประเภทที่ 3 รัฐวิสาหกิจประเภทหารายได้
3.1 รัฐวิสาหกิจกลุ่มที่มีการควบคุมราคาและบริการจนประสบผลขาดทุน
3.2 รัฐวิสาหกิจที่ไม่เข้าหลักเกณฑ์ 3.1
ประเภทที่ 4 รัฐวิสาหกิจประเภทส่งเสริมหรือประเภทที่ไม่แสวงหากำไร

 ระบบโบนัสของพนักงานและลูกจ้างรัฐวิสาหกิจ
• รัฐวิสาหกิจประเภท 2 และรัฐวิสาหกิจประเภทที่ 3
กำหนดวงเงินในการจ่ายโบนัส (Bonus Pool) ตามระดับผลงานวงเงินโบนัสมากขึ้นหรือน้อยลงเทียบจากฐานของระบบเดิมดังนี้
 

ระดับผลงาน (คะแนน)	วงเงินบนฐานของร้อยละของกำไรสุทธ ิเพื่อจัดสรรโบนัส	วงเงินไม่เกินจำนวนเท่าของเงินเดือน ค่าจ้างเฉลี่ย(เท่า)
5 (ดีขึ้นมาก)	11	8
4.5	10.5	7
4 (ดีขึ้น)	10	6
3.5	9.5	5.5
3  (ปกติ)	9	5
2.5	8.5	4.5
2  (ต่ำ)	8	4
1.5	7.5	3
1 (ต่ำมาก)	7	2

• รัฐวิสาหกิจประเภทที่ 4 ประเภทส่งเสริมและไม่หวังผลกำไร

โบนัสรวม = (โบนัสคงที่ตามผลงาน (ส่วนที่ 1) + โบนัสตามผลงานในเชิงพาณิชย์ (ส่วนที่ 2))


ส่วนที่ 1 โบนัสคงที่ตามผลงาน

 

ระดับผลงาน(คะแนน)	จำนวนโบนัสคงที่(เท่าของเงินเดือนค่าจ้างฯ )
5 (ดีขึ้นมาก)	2
4.5	1.5
4 (ดีขึ้น)	1
3.5	0.75
3  (ปกติ)	5
2.5	ไม่มีโบนัส
2  (ต่ำ)	ไม่มีโบนัส
1.5	ไม่มีโบนัส
1 (ต่ำมาก)	ไม่มีโบนัส

 

ส่วนที่ 2 โบนัสตามผลงานในเชิงพาณิชย์

ในกรณีที่รัฐวิสาหกิจประเภทส่งเสริมดังกล่าวมีกำไรจากการดำเนินงาน (กำไรที่   ไม่ได้มาจากเงินอุดหนุน) ให้จัดสรรกำไรตามหลักเกณฑ์เช่นเดียวกับรัฐวิสาหกิจทั่วไปที่มีกำไร ดังนั้น รัฐวิสาหกิจประเภทส่งเสริมจะได้โบนัสรวมกันจากส่วนที่ 1 และส่วนที่ 2 ทั้งนี้รวมกันแล้วต้องไม่เกินวงเงินสูงสุดของโบนัสตามเกณฑ์รัฐวิสาหกิจทั่วไปที่มีกำไร

 ระบบโบนัสคณะกรรมการรัฐวิสาหกิจ
• รัฐวิสาหกิจประเภท 2 และรัฐวิสาหกิจประเภทที่่ 3
ฐานการคำนวณโบนัสเป็นไปตามหลักเกณฑ์เดิมและกำหนดไว้ในช่องผลงานระดับ “ปกติ” และเพิ่มขึ้นหรือ ลดลงจากฐานผลงานระดับ “ปกติ” เป็นร้อยละตามระดับผลงานดีขึ้น หรือต่ำลง ดังนี้

ระดับผลงาน(คะแนน)	จำนวนโบนัสที่กรรมการได้รับ (บาท/คน/ปี)
5 (ดีขึ้นมาก)	ฐาน+100%ของฐาน
4.5	ฐาน+75%ของฐาน
4 (ดีขึ้น)	ฐาน+50%ของฐาน
3.5	ฐาน+25%ของฐาน
3  (ปกติ)	ฐานเท่ากับจำนวนโบนัสกรรมการต่อคน          ที่คำนวณได้จากกำไรสุทธิเพื่อจัดสรรโบนัส ประจำปีบัญชีที่มีการประเมินผลงาน             ตามหลักเกณฑ์เดิม
2.5	ฐาน – 25%ของฐาน
2  (ต่ำ)	ฐาน – 50%ของฐาน
1.5	ไม่มีโบนัส
1 (ต่ำมาก)	ไม่มีโบนัส

 

สำหรับรัฐวิสาหกิจประเภทที่ 3 ที่มีการควบคุมราคาจนประสบผลขาดทุน เช่น การรถไฟแห่งประเทศไทย และองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ เมื่อคณะรัฐมนตรีอนุมัติระบบ PSO แล้ว การจ่ายโบนัสกรรมการจะเป็นไปตามหลักเกณฑ์ข้างต้นด้วย

• รัฐวิสาหกิจประเภทที่ 4 ประเภทส่งเสริมและไม่หวังผลกำไร
 

ระดับผลงาน(คะแนน)	จำนวนโบนัสที่กรรมการได้รับ (บาท/คน/ปี)
5 (ดีขึ้นมาก)	25,000
4.5	20,000
4 (ดีขึ้น)	15,000
3.5	10,000
3  (ปกติ)	5,000
2.5	ไม่มีโบนัส
2  (ต่ำ)	ไม่มีโบนัส
1.5	ไม่มีโบนัส
1 (ต่ำมาก)	ไม่มีโบนัส

 

 

ระบบการประกาศจัดอันดับผลงานจริงของรัฐวิสาหกิจประจำปี

สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจในฐานะฝ่ายเลขานุการคณะกรรมการประเมินผลงานรัฐวิสาหกิจจะทำรายงานผลการดำเนินงานจริงของรัฐวิสาหกิจเสนอคณะรัฐมนตรีเพื่อทราบ และประกาศผลงานของรัฐวิสาหกิจผ่านสิ่งพิมพ์ หรือวารสารให้ประชาชนทราบเป็น การทั่วไปโดยจัดตามกลุ่มผลงาน ดังนี้
- รัฐวิสาหกิจที่มีผลงานระดับดีขึ้นมาก
- รัฐวิสาหกิจที่มีผลงานระดับดีขึ้น
- รัฐวิสาหกิจที่มีผลงานระดับปกติ
- รัฐวิสาหกิจที่มีผลงานระดับต่ำ
- รัฐวิสาหกิจที่มีผลงานระดับต่ำมาก


ระบบการให้ความอิสระในการบริหารงาน

• รัฐวิสาหกิจประเภท 1 รัฐวิสาหกิจที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย

1. กฎระเบียบที่ได้รับการผ่อนคลาย
• การพัสดุ
• การงบประมาณ
• การเงินและการบัญชี
• การจัดองค์การ
• การบริหารงานบุคคล
• การบริหารเงินเดือน ค่าจ้างและผลตอบแทน
• การจัดตั้งบริษัทในเครือ

2. กฎระเบียบที่ยังคงต้องปฏิบัติเนื่องจากมีผลผูกพันรัฐบาลในระยะยาว
• การเพิ่มทุน
• การนำส่งรายได้
• การกู้เงินและการค้ำประกันเงินกู้
• การลงทุนหรืองบลงทุน
• การตรวจสอบภายใน

• รัฐวิสาหกิจประเภท 2 ประเภทที่ 3 และประเภท 4

1. กฎระเบียบที่ได้รับการผ่อนคลายทันที เมื่อเข้าระบบประเมินผลฯ
• การกำหนดอัตราเงินเดือนแรกบรรจุ
• การกำหนดอัตราเงินเดือนค่าจ้างขั้นต่ำ – ขั้นสูงของพนักงานลูกจ้างทุกตำแหน่ง
• การกำหนดอัตราเงินเดือนขั้นสูงของตำแหน่งระดับรองผู้ว่าการหรือรองผู้อำนวยการ
• การกำหนดกลุ่มงาน การปรับขยายระดับตำแหน่งให้สูงขึ้นกว่าที่กำหนดในปัจจุบัน
• ค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปปฏิบัติงาน
• การให้บำเหน็จความชอบเป็นกรณีพิเศษ
• การจ้างที่ปรึกษาที่ไม่ใช่พนักงาน ภายใต้เงื่อนไขว่า อัตราจ้างต้องไม่เกินอัตรา เบี้ยประชุมของคณะกรรมการ
• การจ่ายเบี้ยประชุมคณะอนุกรรมการที่ตั้งขึ้นเฉพาะเรื่อง ภายใต้เงื่อนไขไม่เกิน กึ่งหนึ่งของเบี้ยประชุมคณะกรรมการรัฐวิสาหกิจ


2. กฎระเบียบที่ได้รับการผ่อนคลายเมื่อผลการดำเนินงานได้ระดับ “ดีขึ้นมาก” หรือ “ดีขึ้น”
• เงินสวัสดิการพนักงาน
- ค่าเล่าเรียนบุตร
- เงินช่วยเหลือบุตร
- ค่าชุดเครื่องแบบ ฯลฯ
• ค่าเช่าบ้าน
• การกำหนดตำแหน่งและอัตรากำลังของพนักงานรัฐวิสาหกิจ ตำแหน่งระดับสูง 3 ตำแหน่งนับจากผู้ว่าการลงมา
3. กฎระเบียบที่ยังคงต้องปฏิบัติอยู่
• การกำหนดอัตราเงินเดือนหรือการขยายอัตราเงินเดือนให้สูงขึ้นสำหรับตำแหน่ง ผู้ว่าการ ผู้อำนวยการ กรรมการผู้จัดการของรัฐวิสาหกิจ หรือ ตำแหน่งเทียบเท่าที่เรียกชื่อเป็นอย่างอื่น
• สวัสดิการที่จ่ายให้แก่พนักงานและลูกจ้างเมื่อออกจากงาน
- เงินบำเหน็จ
- เงินกองทุนสงเคราะห์
- เงินกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ
- เงินบำนาญ
• การเพิ่มทุน
• การนำส่งรายได้แผ่นดิน
• การกู้เงินและการค้ำประกันเงินกู้ของรัฐวิสาหกิจ
• การลงทุนหรืองบลงทุนของรัฐวิสาหกิจ
• การตรวจสอบภายใน
• การจัดทำแผนวิสาหกิจ

ระบบแรงจูงใจสำหรับรัฐวิสาหกิจที่มีระบบแรงจูงใจลักษณะพิเศษ
เนื่องจากมีรัฐวิสาหกิจหลายแห่งที่มีระบบแรงจูงใจลักษณะเฉพาะ ดังนั้น เมื่อรัฐวิสาหกิจเหล่านี้เข้าระบบประเมินผลการดำเนินงานรัฐวิสาหกิจ ให้มีระบบแรงจูงใจและถือปฏิบัติเป็นกรณีพิเศษเฉพาะราย ดังนี้

สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล	ให้ถือปฏิบัติการจ่ายโบนัสพนักงานตามหลักเกณฑ์เดิมต่อไป
บริษัท วิทยุการบินแห่งประเทศไทย จำกัด	ให้ถือปฏิบัติการจ่ายโบนัสพนักงานตามหลักเกณฑ์เดิมต่อไป และไม่มีการจ่ายโบนัสกรรมการตามเดิมต่อไป
การไฟฟ้านครหลวง	ให้ถือปฏิบัติการจ่ายโบนัสพนักงานตามหลักเกณฑ์เดิมต่อไป
ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร	ให้ถือปฏิบัติการจ่ายโบนัสพนักงานตามหลักเกณฑ์เดิม จนกว่าจะมีการปรับปรุงหลักเกณฑ์ใหม่

หนังสือเวียน เรื่อง ขอชี้แจงและซ้อมความเข้าใจแนวทางปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2556 เรื่อง ผลการประชุมคณะกรรมการกำกับนโยบายด้านรัฐวิสาหกิจ ครั้งที่ 4/2556 เฉพาะในส่วนการปรับปรุงระบบระบบแรงจูงใจในส่วนของค่าตอบแทน
ที่เป็นตัวเงินตามระบบประเมินผลการดำเนินงานรัฐวิสาหกิจ (Download File)